Merkez bankalarının temel amacı para biriminin ve para arzının istikrarını korumaktır.
Merkez bankaları bir ülke ya da ülkeler grubunun para politikasından sorumlu kurumdur. Merkez bankalarının temel amacı para biriminin ve para arzının istikrarını korumaktır. 1211 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Kanunu’nun 4651 sayılı kanun ile 4. Maddesinde ; ‘’Bankanın temel amacı fiyat istikrarını sağlamak’’ olarak ifade edilmiştir.
Kaynak: www.tcmb.gov.tr
Para politikası
Bir ülkede ulusal paranın yabancı paralar karşısında dengeli bir değere sahip olması için merkez bankası tarafından para politikası araçları kullanılarak uygulanan politikaların bütünüdür.
Para politikasının nihai hedefleri; Tam istihdam, büyüme, döviz kurlarında fiyat istikrarı, öncelikli sektörlerin desteklenmesi, faiz oranı ve mali sistemin istikrarının sağlanması ve enflasyondur.
Merkez bankasının diğer hedeflerine en büyük katkıyı fiyat istikrarı sağlamaktadır.
Para politikası araçları
1-Açık piyasa işlemleri: En etkin araçtır. Açık piyasa işlemleri repo, ters repo, doğrudan alım ve satım, likidite senetleri, TL depo işlemleri vasıtasıyla gerçekleştirilir.
2- Reeskont penceresi
3- Zorunlu karşılıklar
4- Döviz müdahaleleri
Merkez Bankası, gerektiğinde dövize müdahale aracı olarak döviz depo hesaplarını kullanmaktadır. Dövize müdahale etmek için döviz depo hesaplarının faizinde değişikliğe gidebilir. Merkez bankası bu durumda dövize müdahale için kendi bastığı paranın faizini değil başka bir merkez bankasının bastığı paranın faizini kullanmış olur. Döviz piyasalarında yaşanan sert çıkışlarda Merkez Bankası döviz depo faiz oranlarını düşürerek serbest piyasada alış yapmak zorunda kalmadan bankaların dövize ulaşmasını kolaylaştırmaktadır.
TCMB son olarak 14 Ağustos 2015 tarihinde döviz piyasalarındaki yükselişi durdurmaya yönelik olarak Döviz Depo Piyasasında bankalara tanınan borçlanma limitleri çerçevesinde, TCMB’den alabilecekleri döviz depolarının faiz oranlarında düzenlemeye giderek 1 Hafta vadeli döviz depo faiz oranını dolar için %3’ ten % 2,75’ e indirmiş bu oranı Euro için 1,25 olarak bırakmıştır. Yılbaşından bu tarihe kadar 5. Kez depo faiz oranlarında indirime giden Merkez Bankası Haziran 2015’ te ABD doları için faiz oranını %4’ ten %3,5’ e, euro için %2’ den %1.5’e indirmişti.
Açık Piyasa İşlemleri (APİ)
Merkez bankasının dolaşımdaki para miktarını kontrol edebilmek için hazine bonosu, tahvil ve hisse senedi alım satımı işlemleri yapmasıdır. Bankalar arası para piyasası işlemleri de açık piyasa işlemleri kapsamındadır ve TC Merkez Bankası Açık Piyasa İşlemleri ve Para Piyasası Müdürlükleri tarafından yürütülmektedir. Merkez Bankası açık piyasa işlemleri ile kısa vadeli faiz oranlarının belirlenen düzeylerde oluşmasını sağlamaktadır.
Döviz depo işlemi nedir?
Döviz ihtiyacı olan bankalar ile döviz fazlasına sahip bankalar arasında belirli bir faiz ve vadeyle Merkez Bankası garantörlüğü ile yapılan işlemlerdir.
Döviz depo piyasasında Döviz ve Efektif Piyasaları üyesi tüm bankalar işlem yapabilmektedir. TCMB piyasa üyesi tüm bankalara limitleri dahilinde euro ve ABD doları olarak fon sağlar. İşlemlerde alt limit 1000.000 ABD doları ve 1000.000 euro dur ve 1000.000’ un katları olarak işlem gerçekleştirilir. Talep ve tekliflerde faiz yıllık olarak belirlenmektedir. En iyi talep ve teklifler ile gerçekleşen işlemler Merkez Bankası’ nın internet sitesinde ilan edilir. İşlemlerin muhatabı TCMB’ dır alım satım yapan işlemlerini yapan bankalar birbirlerini bilmezler.
Kaynak: TCMB Döviz Piyasaları Uygulamalı Talimatı 2015
02.12.2002-27.07.2015 Dönemi TCMB Döviz Depo Vadeleri ve Faiz Oranları
27.07.2015 SonrTCMB Döviz Depo Vadeleri ve Faiz Oranları
Kaynak: www.tcmb.gov.tr
